زهره نوروزپور: گام به گام برجامی ایران پس از شصت روز به گام چهارم رسید. فردا سه شنبه ۱۴ آبان ماه سال جاری روزی است که ایران برای گام چهارم در نظر گرفته است. تا کنون ۱۸۰ روز از ضرب الاجل ایران به اروپا گذشته است.
تعهدات برجامی ایران زمانی آغاز شد که اروپا پس از دوسال همچنان نتوانسته است راهکاری برای حفظ برجام از پیش ببرد. قاره سبز عنان را به دست رئیس جمهوری جوان سپرده است که او نیز همچنان به دنبال مدیریت این وضعیت است! مکرون به مانند کسی است که وارد بازی ماز «Maze» شده است و راه خروج را با تصمیم‌های ترامپ نشانه گذاشته است. تا حدی که او در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل به رئیس جمهور کشورمان با استیصال و درماندگی گفت که دیگر فرصت دیدار با رئیس جمهور آمریکا پیش نمی‌آید! و روحانی تنها به خنده ای او را میهمان کرد!
اروپا هم مانند مکرون در ماز است!
اروپا در حالی قبل و بعد از اجرای گام به گام‌های ایران هشدار می‌دهد که مساله اینستکس همچنان لاینحل باقی مانده است. روز شنبه برایان هوک مسول میز ایران در وزارت خارجه آمریکا در خصوص اجرای اینستکس مدعی شد که اروپا با سیاست آمریکا در خصوص اجرای کانال ویژه مالی (اینستکس) به تفاهم و همکاری مشترک رسیده است.
هوک همچنین دو روز مانده به اجرای گام چهارم ایران به شبکه سعودی العربیه گفت: دولت این کشور چندی پیش با دولت‌های اروپایی در خصوص مبادلات مجاز از طریق ساز و کار موسوم به «اینستکس» به تفاهم دست یافته است.
هوک در خصوص اقدام اروپایی‌ها برای راه‌اندازی ساز و کار اینستکس با هدف تسهیل مبادله با ایران گفت: «ما شاهد انجام هیچ معامله‌ای از طریق اینستکس یا ساز و کار ویژه‌ای که انگلیس، فرانسه و آلمان راه‌اندازی کرده‌اند نبوده‌ایم.»
وی اضافه کرد: «پیش‌بینی نمی‌کنیم که در هیچ مقطعی، از طریق این کانال فعالیتی که مشمول تحریم‌های آمریکا است انجام شود. ما به سه کشور اروپایی بسیار روشن گفته‌ایم که این کانال می‌تواند ساز و کاری برای تسهیل مبادلات غذا، دارو، دستگاه‌های پزشکی یا محصولات کشاورزی باشد، ولی نمی‌تواند مشمول فعالیت‌های قابل‌تحریم شود و فکر می‌کنم که مدتی پیش بر سر این به تفاهم دست پیدا کردیم.»
او در ادامه گفت: «بنابراین، اروپایی‌ها این ساز و کار را برای تسهیل مبادلات کالاهای قانونی راه‌اندازی کرده‌اند.»
برایان هوک مدعی شد به این مسئله که ایران ساز و کار متناظر اینستکس را راه‌اندازی بکند هم شک دارد. وی گفت: «فکر نمی‌کنم ایران هیچ‌وقت ساز و کار متناظر آن را ایجاد کند، چون اگر اینکار را بخواهند انجام دهند به شفافیت نیاز خواهد داشت.»
بریان هوک در حالی این اظهارات را به زبان می‌راند که تروئیکای اروپا همچنان امیدوار است که ایران را بتواند از طریق راه اندازی این کانال متقاعد به ماندن در برجام و جمهوری اسلامی را ملزم به تعهدات برجامی کند.
اظهارات هوک این گمانه را مطرح می‌کند که آیا اروپا از اینستکس به طور کلی دست شسته است؟
آغاز گام چهارم
گام سوم تعهدات برجامی ایران در ۱۴ شهریور ماه از سوی رئیس جمهور اعلام شد.که این این نیز با واکنش رهبران اروپا مواجه شد و بار دیگر تلاش بی دستاورد آنها برای جلوگیری از گام چهارم آغاز شد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی ۱۶ شهریور ماه در نشستی خبری درباره اقدامات انجام شده در گام سوم اظهار داشت: چهار اقدام امروز انجام شد، یکی در ارتباط با بند ۳۹ ضمیمه یک و تولید محصول غنی سازی با ماشین‌های نسل جدید و عدم اختلاط پسمان و محصول این زنجیره‌ها که قرار بود پس از سال ۱۰ از آغاز برجام انجام شود که این انجام شد. از این به بعد سانتریفیوژها همانطور که تحقیق و توسعه می‌کنند به انباشت ذخایر ما کمک می‌کنند. این اقدام از دیروز انجام و امروز به آژانس اعلام شد واز الان تولیدات تحقیقاتی ما به ذخایر کشور افزوده می‌شود.
کمالوندی افزود: سانتریفیوژ IR۶s در بند ۳۲ ضمیمه یک قرار بوده در ابتدای سال ۱۱ برجام گازدهی شود که گازدهی آن را شروع کردیم. راه اندازی زنجیره ۲۰ تایی ماشین IR۴ که براساس بند ۳۵ ضمیمه یک برجام بوده که ابتدای سال ۱۱ قرار بود انجام شود و این هم الان انجام شده است. ماشین IR۶ به صورت زنجیره ۲۰ ماشین که قرار بود از آبان ماه آغاز شود که از دیروز گازدهی کرده‌ایم و زنجیره ۳۰ تایی را در برنامه بعدی انجام می‌دهیم. این چهار اقدام عملا انجام شده است. ۴ اقدام دیگر مانده که دو مورد آنها در یک ماه آینده انجام خواهد شد، یکی راه اندازی زنجیره میانی ماشین IR۲m است که باید بعد از سال ۱۱ انجام می‌شد و یکی راه‌اندازی و گازدهی زنجیره ۱۰ تایی ماشین سانتریفیوژ سه بیلوز IR۵ و گازدهی آن که ابتدای سال ۱۱ باید انجام می‌شد و در یک ماه آینده صورت می‌گیرد.
وی اضافه کرد: در دو ماه آینده و قبل از پایان گام سوم سه کار مهم دیگر داریم که ارزش بسیار بالایی دارد، یکی راه اندازی و گازدهی زنجیره‌های شاهد ۱۶۴ تایی IR۴ و راه اندازی زنجیره‌های شاهد ۱۶۴ تایی IR۲m و همچنین گازدهی به زنجیره میانی سانتریفیوژ IR۵s را تا دو ماه آینده خواهیم داشت. راه‌اندازی گازدهی زنجیره ۳۰ ماشین IR۶ قرار بوده سال هشت و نیم انجام شود که الان زنجیره ده‌تایی آن را داریم که گاز می‌دهیم، زنجیره ۲۰ تایی را از دیروز شروع کردیم و عملا ۶۰ ماشین IR۶ در حدود دو ماه آینده در حال کار و تحقیق و توسعه و افزایش ذخایر اورانیوم کشور خواهند بود.
این در حالی است که سخنگوی سازمان انرژی اتمی در 17 شهریور ماه در گفتگو با العالم اعلام کرد که تقریبا به پایان کار فنی در انرژی هسته ای رسیده ایم، کمالوندی دراینباره گفت:عملا ما در حوزه فنی به انتهای کار رسیده‌ایم به جز موضوع فردو و مسائل سوخت مصرف شده چیز دیگری باقی نمی‌ماند.
پس از اظهارات کمالوندی برخی گمانه زنی‌ها حاکی از آن است که پس از از اجرای مراحلی که ذکر آن رفت، امکان دارد ایران در گام چهارم وارد فاز فردو و مسائل سوخت مصرف شده شود.
کمالوندی همچنین در روز ۱۴ مهرماه درباره اجرای گام چهارم به طرف‌های برجامی از پیش هشدار داده بود.
بااینحال سخنگوی وزارت خارجه نیز روز ۵ شنبه نهم آبان ماه اعلام کرد: مسیر دیپلماسی باز است و باز هم بوده و یکسری اقدامات و تحرکاتی در این زمینه جریان دارد و اروپایی‌ها و به ویژه فرانسوی‌ها هنوز هم تلاش می‌کنند اقداماتی را در راستای اجرای تعهداتشان انجام دهند، اما همانگونه که موسوی نیز بر آن صحه گذاشته، تا این لحظه این تلاش‌ها به نتیجه ملموسی نرسیده است.
در خبری بخوانید: اخبار سیاسی روز ایران و جهان
فصل الخطاب روحانی
به فاصله این مهلت شصت روزه سوم جهان دچار تحولات بسیاری شد. از ناامنی در خلیج فارس تا حمله به تاسیسات نفتی آرامکو و میانجیگری‌های عبدالمهدی و عمران خان و سفرهای دیپلماتیک ظریف به کشورهای متعدد، مساله آرامکو نیز دستمایه‌ای شد برای خوشامد گویی تروئیکای اروپا به ورود رئیس جمهور به نیویورک برای شرکت در اجلاس سازمان ملل، سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان طی یک بیانیه مذبوحانه ایران را عامل حمله به تاسیسات نفتی عربستان اعلام کردند که به زعم خود انتقام اجرای گام سوم را گرفته باشند، ضمن اینکه در مقابل بدعهدی خود بهانه‌ای نیز تراشیده باشند!
اما مهمترین اتفاق به فاصله گام سوم تا گام چهارم، سخنرانی رئیس جمهور درهفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد بود. آنجایی که حسن روحانی خطاب به آمریکایی‌ها هشدار داد که اگر بیشتر می‌خواهید باید بیشتر بپردازید.
رئیس جمهور در نشست عمومی مجمع به آمریکا و طرف‌های برجامی گفت: رویکرد دولت کنونی آمریکا نسبت به برجام، نه تنها نقض قطعنامه ۲۲۳۱، بلکه تجاوز به حاکمیت و استقلال سیاسی و اقتصادی کلیه کشورهای جهان است.
ایران با وجود خروج آمریکا از برجام تا یک سال، همچنان نسبت به اجرای تمامی تعهدات هسته‌ای خود وفق برجام، وفاداربوده است. ما به احترام قطعنامه شورای امنیت، به اروپا فرصت دادیم تا به تعهدات یازده‌گانه خود برای جبران خروج آمریکا عمل‌کند ولی متاسفانه فقط حرفهای زیبایی شنیدیم و شاهد اقدام مؤثری نبودیم. اینک بر همگان ثابت شده‌است که آمریکا به تعهدات خود پشت می‌کند و اروپا از اجرای تعهداتش ناتوان است. ما حتی در اجرای بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، راهبرد گام به گام را در پیش گرفتیم، و هنوز بر عهد خود به برجام، برجا مانده‌ایم، اما صبر ایران هم حدی دارد؛ وقتی آمریکا قطعنامه سازمان ملل متحد را حرمت نمی‌گذارد، وقتی اروپا ناتوانی خود را به نمایش می‌گذارد، تنها راه، تکیه بر عزت، غرور و اقتدار ملی است.
ما را به مذاکره می‌خوانند؛ در حالی که خود از مذاکره گریزانند. ما با همین دولت فعلی آمریکا بر سر میز ۵+۱، در گفتگو بودیم؛ اما آنها بر عهد سلف خویش، خط بطلان کشیدند.
من به نمایندگی از ملت و کشورم، اعلام می‌کنم که: پاسخ ما به مذاکره تحت تحریم، نه می‌باشد. دولت و ملت ایران، یک سال و نیم زیر شدیدترین تحریم‌ها، استقامت‌کرده‌است و هرگز با دشمنی که می‌خواهد با سلاح فقر، فشار و تحریم ایران به تسلیم وادارد مذاکره نخواهد کرد.
اگر پاسخ آری می‌خواهید همان طور که رهبر معظم انقلاب اعلام کرده‌اند، تنها راه برای گفتگو، بازگشت به تعهدات است. اگر نسبت به اسم برجام حساسیت دارید، به رسم آن بازگردید و به چارچوب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، متعهد باشید. تحریم‌ها را متوقف کنید تا راه گفتگو باز شود.
من به روشنی می‌گویم: اگر به حداقل‌ها قانع هستید، ما هم به حداقل‌ها بسنده می‌کنیم. برجام، حداقل بود؛ چه برای شما و چه برای ما. اما اگر بیشتر می‌خواهید، باید بیشتر بپردازید. اگر بر سر حرفِ خود هستید که فقط یک خواسته از ایران دارید و آن، عدم ساخت و بهرگیری از سلاح هسته‌ای است، این با نظارت آژانس و بالاتر از آن، فتوای رهبری ایران، حاصل است. فقط کافی است به جای نمایشِ مذاکره، به واقعیتِ مذاکره بازگردید. عکس یادگاری آخرین ایستگاهِ مذاکره است، نه اولین ایستگاه.
ما در ایران، به رغم همه سنگ اندازی‌های دولت امریکا، به حرکت در مسیر رشد و سازندگی اقتصاد و جامعه ایران، ادامه داده‌ایم. اقتصاد ایران در سال ۲۰۱۷، بالاترین نرخ رشد اقتصادی در جهان را همراه با کاهش مستمر نرخ تورم، تجربه کرد و امروز هم، علی‌رغم التهابات ناشی از عوامل خارجی در یک سال و نیم گذشته، بار دیگر به مسیر رشد و ثبات بازگشته است. رشد تولید ناخالص داخلی ایران، بدون نفت، در ماه‌های اخیر، مجددا مثبت شده و تراز تجاری کشور، همچنان مثبت است.
با اینحال رئیس جمهور پایان سخنرانی خود را با پیام صلح به کشورهای منطقه به اتمام رساند.
برجام بهانه است؛ هدف قطعنامه ۲۲۳۱ است
به گزارش خبرآنلاین با توجه به اظهارات بریان هوک و تحریم‌های تازه علیه ایران، شواهد امر نشان می‌دهد که همانطور که مقامات کشورمان از قبل نیز گفته‌اند طرف‌های برجامی کار خاصی در این زمینه احتمالا در آینده نیز نتوانند صورت دهند.
آنطور که از رفتار و نوع برخورد طرف‌های برجامی خصوصا آمریکا بر می‌آید، ضمن اینکه آنها مقامات امریکا پیش‌تر نیز به آن اذعان کرده‌اند؛ هدف اصلی تنها قطعنامه ۲۲۳۱ و اجرای آن در سال ۲۰۲۳ است، به این معنی که طبق این قطعنامه در سال ۲۰۲۳ ایران در مساله هسته‌ای و مبادلات تسلیحاتی دیگر محدودیتی نخواهد داشت.
آمریکا به همراه اسرائیل و سعودی همانطور که بریان هوک رسما اعلام کرد، تنها به دنبال لغو این قطعنامه در شورای امنیت هستند. اگر ایران رسما از برجام خارج شود مهر تاییدی بر لغو این قطعنامه زده است و هر آنچه در این سالها رشته کرده بوده‌اند پنبه خواهد شد. این قطعنامه در صورتی بی اعتبار می‌شود که ایران از برجام خارج شود. هدف آنها نیز همین است، فشار حداکثری تا خروج این از توافق اتمی و نیتجه نیز لغو قطعنامه ۲۲۳۱ به نفع آمریکا. بدین ترتیب دلیل اصلی سیاست گام به گامی تهران بر همین اصل است.
با اینحال همانطور که مقامات شورای عالی امنیت ملی، سازمان انرژی اتمی، دولت و وزارت خارجه اعلام کرده‌اند گام چهارم فردا با شدت‌تر از گام‌های قبلی، اجرایی خواهد شد و ممکن است مانند گام‌های اول، دوم و سوم، شاهد اتفاقات تازه در سطح بین الملل باشیم. باید منتظر ماند و دید که فردا سه شنبه ۱۴ آبان ماه ۱۳۹۸ نظام جمهوری اسلامی ایران چه تصمیمی خواهد گرفت و گام چهارم تا چه اندازه است؟ در نهایت ایستگاه آخر کجاست و این گام‌ها تا کجا ادامه خواهد داشت؟ سوالاتی که آینده مشخص خواهد کرد که اروپا همچنان با استیصال مقابل آمریکا سر خم می‌کند یا با کماکان با بدعهدی برای خود ۶۰ روز به ۶۰ روز زمان می‌خرد!
۲۳ / ۳۱۰ ۳۱۰
